De ingreep kan mogelijk tot nieuwe behandelingen leiden voor parkinsonpatiënten, schrijven de behandelaars van de man maandag in een publicatie in medisch tijdschrift Nature Medicine.

De Franse patiënt, die al ruim 25 jaar parkinson heeft, had met name last van freezing. Hij kon dan plots niet meer verder lopen en viel hierdoor vijf tot zes keer per dag. ‘Minstens 60 procent van de mensen krijgt in een laat ziektestadium hiervan last’, zegt Bas Bloem, hoogleraar neurologie aan het Nijmeegse Radboudumc en parkinsonspecialist, en niet bij de studie betrokken. ‘Freezing gebeurt vooral op heel onverwachte momenten, bijvoorbeeld als iemand door een deuropening wil gaan of zich probeert om te draaien.’

Na een eerdere operatie, waarbij hij een elektrode in zijn hersenen geïmplanteerd kreeg, kon de Fransman al wel wat beter lopen dan voorheen, maar slechts een paar honderd meter, en schuifelend (ondanks ondersteunende medicatie). Dankzij een setje van zestien elektroden op zijn ruggenmerg is dat nu ruim vijf kilometer, in een redelijk normale pas. Ook een deuropening doorgaan is nu geen probleem meer, is te zien opeen filmpje van de onderzoekers, die verbonden zijn aan het Universitair Ziekenhuis van Lausanne (CHUV).

Zelf aanzetten

Bijzonder aan de nieuwe behandeling is dat ze de zieke hersengebieden in feite omzeilt. Bij parkinson zijn de ruggenmergzenuwen die de beenspieren aansturen gezond, maar krijgen ze niet de juiste signalen door vanuit het brein. Door deze zenuwen tijdens het lopen extra te stimuleren, werd de normale loopbeweging weer hersteld. De patiënt kan zelf de stimulator aanzetten als hij bewegingsondersteuning nodig heeft.

Om het activatiepatroon van een normale looppas zo goed mogelijk na te bootsen, deden de onderzoekers uitgebreide metingen bij de patiënt zelf en bij tientallen andere personen mét en zonder parkinson. Ook werden elf apen ingezet als proefdier, die via een gifstof parkinsonsymptomen kregen. Dezelfde onderzoeksgroep gebruikte een vergelijkbare techniek eerder al om personen met een dwarslaesie weer te laten lopen, onder wie een 40-jarige man uit Tilburg.

Placebo-effect

‘Een indrukwekkende tour-de-forcestudie’, noemen niet-betrokken collega’s het onderzoek in een begeleidend commentaar. De Nijmeegse neuroloog Bloem noemt de resultaten ‘veelbelovend’, en mogelijk interessant voor personen bij wie een hersenelektrode geen optie is. Wel benadrukt hij dat er eerst nog grotere vervolgstudies nodig zijn. ‘Dit gaat slechts om één patiënt, die ook nog eens heel jong parkinson kreeg. Het gros van de mensen krijgt de ziekte pas op latere leeftijd, dus de vraag is hoe representatief deze casus is.’ Ook wijst hij erop dat er geen controle-experiment gedaan is, waarbij de patiënt een nep- of geen stimulatie kreeg. ‘We weten dat juist placebo-effecten heel groot kunnen zijn bij parkinson.’

De onderzoekers zelf zijn niet bang dat dit een placebo-effect is. ‘De operatie is nu twee jaar geleden en de patiënt functioneert nog steeds goed’, reageert neurochirurg Jocelyne Bloch desgevraagd tijdens een persbijeenkomst. Haar collega Eduardo Moraud voegt toe dat de patiënt bij de verkeerde instellingen juist hinder ondervindt van de stimulatie.